در جلسات مصاحبه شغلی چه می‌گذرد؟
فرآیند مصاحبه را می‌توان شامل سه مرحله اصلی دانست:
- ایجاد فضای ارتباط و آشنایی اولیه
- تبادل اطلاعات
- جمع‌بندی و پایان جلسه
برای موفقیت در جلسه مصاحبه ضروری است که این مراحل را بشناسید. هر مرحله فرآیند و نیازمندی‌های خود را دارد.
جلسه مصاحبه یک‌طرفه نیست و برای شناخت بهتر افراد حاضر در جلسه از یکدیگر برگزار می‌شود، به همین دلیل، هم مصاحبه‌کننده و هم نمایندگان شرکت باید آمادگی خوبی در جلسه مصاحبه داشته باشند. در نهایت، نتیجه یک مصاحبه حرفه‌ای برای شرکت یک استخدام موفق و برای شما رسیدن به شغل مطلوب‌تان است.
در ادامه به شناخت بهتر فرآیند مصاحبه و موفقیت در جلسه مصاحبه می‌پردازیم.
۱- ایجاد فضای ارتباط و آشنایی اولیه
ایجاد فضای ارتباط و تعامل در ابتدای جلسه و در همان برخوردهای اول (First Impression) شکل می‌گیرد. حتی گاهی برخی از مصاحبه‌کنندگان در ابتدای جلسه، تصمیم خود را می‌گیرند. تعامل اولیه با لحن صدا، ظاهر و کلماتی که استفاده می‌کنید آغاز می‌شود. اگر بتوانید فضای ارتباط اولیه را خوب بسازید، ادامه جلسه مصاحبه برای شما راحت‌تر پیش می‌رود. در صورتی هم که این ارتباط خوب و مثبت شکل نگیرد، قابل‌اصلاح است ولی تلاش و انرژی زیادی لازم دارد.
مصاحبه‌کنندگان در حین جلسه علاوه بر ارزیابی مهارت‌ها و توانایی‌های شما به دنبال میزان تناسب شما با فرهنگ سازمانی شرکت نیز هستند. کلام، لحن، رفتار، زبان بدن و ظاهر شما نکاتی را برای مصاحبه‌کنندگان به همراه دارد. اینکه چقدر اعتماد به نفس دارید، چقدر در کلمات و گفتار خود مثبت هستید، چقدر برونگرا یا درونگرا هستید و موارد دیگری که مصاحبه‌کنندگان برای شناخت بهتر مدل رفتاری و ارتباطی شما در نظر می‌گیرند.
۲- تبادل اطلاعات
در این مرحله مصاحبه‌کنندگان سوالات خود را می‌پرسند و پاسخ‌های شما را با شاخص‌های مطلوب خود ارزیابی می‌کنند. برخی از سوالات پاسخ مشخصی دارد و برخی از سوالات توضیحات بیشتری می‌خواهند و ممکن است با توجه به پاسخ شما، مصاحبه‌کنندگان سوالات تکمیلی دیگری نیز بپرسند. مثل اینکه «تجربه خودت را از وقتی که به هم‌تیمی خودت یک بازخورد دشوار دادی، تعریف کن.»
بهتر است آمادگی لازم برای پاسخگویی به سوالات متداول را قبل از جلسه مصاحبه کسب کرده باشید. در پاسخ به سوالات، صداقت را همیشه در نظر بگیرید. برای مثال ممکن است شما یک زبان برنامه‌نویسی را بلد نباشید و صادقانه این را در جلسه بیان کنید ولی در تکمیل آن فرصتی را برای بیان تجربه یادگیری یک زبان برنامه‌نویسی جدید در یک هفته بیان کنید و این اطمینان را به مصاحبه‌کنندگان بدهید که فردی یادگیرنده هستید و می‌توانید برنامه‌نویسی را به سرعت یاد بگیرید. این باعث می‌شود هم فضای اعتماد بهتری بین شما و مصاحبه‌کنندگان شکل بگیرد.
در نظر داشته باشید معمولا مصاحبه‌کنندگان متوجه پاسخ‌های خلاف واقعیت می‌شوند و در ادامه هم به شکل‌های مختلف مثل پرسیدن سوالات بیشتر، درخواست انجام تمرین آزمایشی یا در مراحل پایانی با پرسش از شبکه ارتباطی شما (مدیر، همکار، استاد و …) به دنبال راستی‌آزمایی گفتگوهای جلسه مصاحبه هستند. همچنین در ابتدای همکاری ممکن است بازه زمانی مشخصی (معمولا بین ۱ تا ۳ ماه) برای شناخت کارمند و کارفرما از یکدیگر در نظر گرفته شود و اگر مهارت‌ها و توانمندی‌های شما با خواسته‌های کارفرما هم‌سو نباشد، همکاری ادامه پیدا نکند.
توجه داشته باشید که در این مرحله، علاوه بر پاسخگویی صحیح و دقیق به سوالات، باید حواس‌تان به نکات مرحله قبل (نحوه پاسخگویی، لحن، زبان بدن و…) نیز باشد.
مورد دیگری که باید در نظر بگیرید این است که همیشه یک جلسه مصاحبه الزاما ایده‌آل نیست و ممکن است برخی از افراد حاضر در جلسه دانش و مهارت کافی را نداشته باشند. شما باید سعی کنید در شرایط مختلف بدون نگرانی، اضطراب یا عصبانی شدن، بهترین عملکرد را داشته باشید و بتوانید به خوبی مهارت‌ها، دانش و نقاط قوت خود را ارائه دهید.
۳- جمع‌بندی و پایان
در پایان جلسه بعد از پرسش‌های مصاحبه‌کنندگان، زمانی برای شما وجود دارد تا سوالات خود را بپرسید. این زمان، فرصت خوبی برای شماست تا نکات بیشتری برای شناخت بهتر توانایی‌ها و نقاط قوت خود به مصاحبه‌کنندگان بگویید. همچنین سوالاتی که درباره شغل موردنظر یا سازمان دارید، از آنها بپرسید.
اغلب مصاحبه‌کنندگان در حین جلسه، تصمیم اولیه خود را می‌گیرند. از فرآیند مصاحبه نیز تا حدودی می‌توان نظر آنها را متوجه شد. بعد از جلسه و گفت‌وگو با همکاران‌شان تصمیم نهایی را خواهند گرفت. معمولا نتیجه را در بازه زمانی یک الی ده روزه به شما اعلام می‌کنند. در پایان جلسه، روندی که قرار است طی کنید، بپرسید تا در صورت لزوم، بتوانید به خوبی فرایند را پیگیری کنید.
اگر شما در اواسط مصاحبه به این نتیجه رسیدید که این شغل، مدیر یا شرکت را دوست ندارید، حتما سعی کنید تا پایان جلسه پرانرژی و با اشتیاق به سوالات پاسخ دهید و بعد از جلسه دقیق‌تر شرایط را ارزیابی کرده و تصمیم بگیرید. در صورتی که تصمیم نهایی‌تان را برای همکاری نکردن گرفته‌اید، می‌توانید به آنها ایمیل بزنید یا زمانی که برای تنظیم مصاحبه‌ها و مراحل بعدی تماس گرفتند، تصمیم‌تان را اعلام کنید.
هدف این مقاله آشنایی شما با فرآیند مصاحبه و نکات لازم برای داشتن یک مصاحبه شغلی موفق بود. اگر برای اولین بار است که برای مصاحبه شغلی آماده می‌شوید، می‌توانید از مقاله «آمادگی برای اولین مصاحبه شغلی» بهره ببرید. یادگیری انواع سوالات مصاحبه و نحوه پاسخگویی به آنها نیز می‌تواند به موفقیت شما در جلسه مصاحبه کمک شایانی کند.
